أوضح المسالک إلی ألفیة ابن مالک (کتاب)

---

«أوضح المسالک إلی ألفیة ابن مالک»، اثر امام ابی‌محمد عبد الله جمال الدین بن یوسف بن احمد بن عبدالله بن هشام انصاری است.

۱ - معرفی اجمالی

---

«أوضح المسالک إلی ألفیة ابن مالک»، اثر امام ابی‌محمد عبد الله جمال الدین بن یوسف بن احمد بن عبدالله بن هشام انصاری، کتابی است در شرح و توصیف ابیات هزارگانه (الفیه) ابن مالک که در نیمه اول قرن هشتم هجری، نوشته شده است.

مطالب در چهار جلد به چاپ رسیده و در هریک به‌طور جامع، ابیات هزارگانه ابن مالک (الفیه) شرح و توصیف شده است. بدین ترتیب، کتاب، شرحی است در باب صرف و نحو عربی که با توضیحات متعدد نگارنده در پاورقی، تدوین شده است.

۲ - گزارش محتوا

---

همان گونه که از نام کتاب پیداست، مؤلف در این اثر، به شرح مباحثی پرداخته که در الفیه ابن مالک به ایجاز و ابهام آمده است؛ ازاین‌رو مباحث و سرفصل‌های کتاب، با الفیه یکی است؛ جز اینکه به قصد سهولت کار متعلمین و دانش‌پژوهان، به شواهد و مثال‌های بیشتری متوسل شده و متن خود ابیات، ذکر نگردیده و فقط توضیحات مربوط به مباحث، آورده شده است.

این کتاب بارها به چاپ رسیده است، از جمله: کلکته (۱۸۳۲ و ۱۸۳۷ م)، قاهره (۱۳۰۴، ۱۳۱۲ و ۱۳۱۶ ق)، بیروت (۱۳۹۹ ق/ ۱۹۷۹ م) و نیز قاهره (۱۹۶۷ م) به کوشش و شرح محمد محیی الدین عبدالحمید با نام «عدّة السالک الی تحقیق اوضح المسالک».

۳ - نگارش شرح‌ها

---

شرح‌های متعدد و بسیاری بر این کتاب نوشته شده است که برخی از آن‌ها، عبارتند از:

۳.۱ - اول

التصریح بمضمون التوضیح، از خالد بن عبد الله جرجاوی ازهری که در بولاق (۱۲۹۴ ق) و قاهره (۱۳۰۵ ق) به چاپ رسیده است.

۳.۲ - دوم

تهذیب اوضح المسالک از محمد سلیم علی و احمد مصطفی مراغی که در قاهره (۱۳۲۹ ق) منتشر شده است.

۳.۳ - سوم

منار السالک از عبد المتعال صعیدی که در قاهره (۱۹۶۴ م) چاپ شده است.

۴ - نگارش حاشیه‌ها

---

دو حاشیه نیز به نام‌های «حاشیة علی التصریح بمضمون التوضیح» از یاسین بن زین الدین علیمی و «حاشیة علی اوضح المسالک» از محمد بن طیب بن عبد المجید، بر آن نوشته شده که کتاب نخست در قاهره (۱۳۲۵ ق) و تهران (۱۲۸۶ ق) و دومی در فاس (۱۳۱۵ ق) به چاپ رسیده است.

۵ - وضعیت کتاب

---

فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده است.

۶ - پانویس

---